«θρησκευτικότητα εἶναι ὅλη ἡ ζωὴ»

Νίκος Νικολάου - Χατζημιχαὴλ

Μιὰ θεμελιώδης μορφὴ (τοῦ παραλόγου) εἶναι ἡ ἀντιμεταφυσικὴ τάση τῆς σύγχρονης ζωῆς μὲ βάση τὴν τεχνο-επιστημονικὴ ἀνάπτυξη, ποὺ ὅμως, ἀντὶ νὰ πλουτίζει τὴν ἐσωτερικότητα τοῦ ἀνθρώπου, τὴ φτωχαίνει ἀπελπιστικὰ καὶ μεγαλώνει τὴν πολεμική μας ἀπέναντι στὸν θάνατο. (1966)

[…] ἐκεῖνο ποὺ θὰ ἤθελα εἶναι νὰ ξεπεράσω τὸν θάνατο. Ἀλλὰ ὁ θάνατος δὲν ξεπερνιέται. Ἐκεῖνο ποὺ ξεπερνᾶ τὸν θάνατο εἶναι ἡ ἁγιότητα. Τότε μονάχα μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ βρεθεῖ ἔξω ἀπὸ τὸν φόβο τοῦ θανάτου. Μὲ τὰ ποιήματα δὲν κατανικιέται. Εἶναι σὰν νὰ πυροβολεῖς τὴ θάλασσα. Βράσ’ τα. (1979)

[…] Ἡ ἀλήθεια πάντως εἶναι ὅτι μᾶς κουβαλάει ὅλους ἕνας θεός. Τὶ εἶναι ὁ θεός; Εἶναι τὸ ἀγαπητικὸ στοιχεῖο, ποὺ ἐπιβάλλει τὴν ἀγαπητικὴ κοινωνία. Τὸ ἴδιο τὸ σύμπαν ἔχει ἀγαπητικὲς σχέσεις. Ἡ παγκόσμια ἕλξη, οἱ τροχιὲς τῶν ἄστρων δὲν εἶναι ἀγαπητικὰ ἐνεργήματα; Τὸ πᾶν εἶναι ἀγαπητικό. Μὲ τοὺς ἀνθρώπους ὅμως ἔχει στραβώσει ἡ δουλειὰ καὶ τώρα πρέπει νὰ τὴν ξεστραβώσουμε. Θὰ μοῦ πεῖς, γιατὶ στράβωσε ἡ δουλειά; Γιατὶ ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ ἕνα σημεῖο τῆς προϊστορίας καὶ πέρα εἶχε τὴν τάση νὰ εἶναι ἰδιοκτήτης. Ἔτσι περάσαμε στὴν ἐκμεταλλευτικὴ νοοτροπία, τὴν ὁποία πρέπει νὰ ἀνατρέψουμε. (1986)

 Συνεντεύξεις τοῦ Νίκου Καρούζου, ἐκδ. Ἴκαρος, Ἀθήνα 2002